Tùy bút trên dòng ngày tháng

Cái nóng Sài Gòn, khi đang bước vào mùa khô, giống như người bạn xưa đứng đợi từ lâu, bỗng ôm chầm lấy tôi ngay vừa lúc bước xuống máy bay. Cái nóng bỏng dịu êm, thân quen khiến người đi xa luôn phải nhớ về, khác hẳn cái rét buốt căm căm từ miền trung mấy ngày qua. Hai ngày Đà Nẵng đầy mây, trong màn mưa bụi màu xám, tôi cảm thấy chơi vơi giữa nhịp sống êm ả của thành phố. Khen ai khéo chọn các gam màu vừa phải cho ánh đèn đêm, không quá sặc sỡ, không quá rực rỡ, tạo nên một không gian hài hòa các sắc màu mỗi khi đêm về. Chiếc Cầu Rồng tỏa sáng, uốn lượn bay cao giữa màn đêm tĩnh mịch trên sông Hàn. Màu sắc thay đổi liên tục với tông màu dịu mắt khiến cho cả chiếc cầu lẫn rồng cùng hòa quyện vào đêm tối như đang nhẹ nhàng bay lướt qua sông. Tiếc là dưới bàn tay chỉnh sửa photoshop, các tay nhiếp ảnh không chuyên cố tạo vẻ rực rỡ cho rồng mà quên đi tiêu điểm của chiếc cầu trong các tấm ảnh tìm được trên mạng. Người ta có thể làm thơ khi dạo bước quanh các con phố trung tâm Đà N...

Thật khó để định nghĩa sự sống là gì và sự tồn tại các loại cảnh giới khác nhau của sự sống. Tuy nhiên, người ta dường như tạm chấp nhận rằng để có thể hình thành sự sống cần có tối thiểu ba yếu tố. Thứ nhất, nguồn năng lượng, từ bên ngoài lẫn bên trong, cung cấp cho các hành tinh là vừa đủ. Thứ hai, sự hình thành các hợp chất có chứa các bon C. Và thứ ba, sự tồn tại của nước H2O dưới dạng lỏng. Hoả tinh (Mars) là nơi lý tưởng để tìm hiểu về sự sống ngoài Trái đất. Từ đầu những năm 1980 đến nay đã có vài chục phi thuyền lướt qua hoặc đổ bộ vào Hoả tinh. Thật kỳ lạ là hầu hết chúng đều thất bại vào những phút cuối cùng khi cố gắng tiếp cận mặt đất. Hiện nay, tàu đổ bộ tự hành Opportunity đã gởi về những thông tin cho thấy nước dạng lỏng đã từng tồn tại ở Hoả tinh. Những tấm ảnh về dòng sông cổ hay những phiến đá được xếp ngay ngắn bởi lực chảy của nước,... Tuy nhiên, sự biến mất nước dạng lỏng vẫn đang là một bí ẩn chưa thể giải thích được. Có thể là khí quyển quá loãng đã làm nước ba...

Sáng nay, tôi trở về quê thăm mộ Ba. Ngôi mộ nằm thanh tịnh giữa những ngôi mộ khác trong cái tĩnh lặng nơi ruộng đồng xã Long Hậu, huyện Cần Giuộc (Long An). Giữa tiết trời se lạnh, một chút ánh nắng hanh khô là đủ để sưởi ấm lại lòng người. Quê tôi nằm bên bờ sông Cần Giuộc. Con sông lượn lờ uốn quanh, nước chảy xuôi dòng buông một nỗi niềm miên man. Con sóng nhẹ lăn tăn mang hơi thở của nước về đến miền quê nghèo khó. Loài cây hoang dại, như đứng đợi từ nghìn năm, trải dài ngút ngàn dọc hai bên bờ, phủ một màu xanh thẳm vào cõi trời mênh mang. Một chiếc đò ngang cũ kỹ, xiêu vẹo, giống như ông già chống gậy, ngày theo ngày, lầm lũi đưa khách qua sông. Chắc là, ngày xưa, kỷ niệm êm đềm về con sông này, mà giờ đây đã thuộc về chốn hư vô, đã mãi theo ba tôi khi phải từ giã nó vào giữa dòng cuộc chiến những năm 1945. Từ giã một con sông là từ giã những ngày thơ. Tuổi thơ của tôi, vào những năm 70, đã mê mẩn bài hát La Maritza, mà chỉ có thể là Sylvie Vartan hát. Không ai có thể há...

Vài ngày nữa, tôi sẽ đến Đà Nẵng thăm vài người bạn, trước khi ra Huế để đón tết Mậu Tuất. Những thành phố lớn ở trung trung bộ gồm Huế, Đà Nẵng và Hội An đều đã trải qua những năm tháng huy hoàng. Chúng tuy gần, chỉ trong khoảng 100 km, nhưng lại rất xa. Dưới bàn tay nghiệt ngã của lịch sử, số phận của các thành phố đã đi vào các ngã rẽ khác nhau. Từ đầu thế kỷ XVII, Huế đã là nơi đặt phủ của các chúa Nguyễn và nổi lên như là một trung tâm quyền lực chính trị quan trọng nhất của Đại Việt. Bảy lần nam tiến liên miên của nhà Trịnh trong suốt thế kỷ XVII (1637 – 1673) đã gieo nhiều đau thương cho Huế. Ở lần nam tiến cuối cùng, lần thứ tám, năm 1775, cách 100 năm sau lần tấn công thứ bảy, Huế đã trở thành một địa danh của xứ Đàng Ngoài và ngay cả đội quân Tây Sơn vừa mới chớm ở Bình Định cũng bị tan tác bởi quân Trịnh. Không biết phong thủy của đất thần kinh xứ Huế như thế nào mà dường như ai làm chủ Huế thì tất phải chịu số phận bi thương. Lịch sử là một trò chơi số phận. Những gì xảy ra...

Dù sao đi nữa, tôi cũng là người trong cuộc trong những ngày xuân 1968, mặc dù chỉ là một đứa bé. Với những gì đã nhìn thấy trên đường phố khi ấy, sẽ là vô cảm nếu không bày tỏ cảm xúc của mình. Các bạn trẻ hơn hoặc thế hệ thanh niên thời đại hiện nay, đầy sức sống với niềm tin mãnh liệt, có quyền tin rằng Mậu Thân 1968 là một chiến thắng và cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1968 là một thành công vang dội như lịch sử đã viết. Tuy nhiên, “bước ngoặt lịch sử đã làm thay đổi cục diện chiến tranh” đó đã không nhắc đến những người nằm xuống, những cái chết và cách chết giữa những ngày đầu xuân, những giọt máu đã tô hồng mảnh đất này. Xin thắp lên một nén hương dành cho những vong linh đã khuất. Và với lòng thành kính vô biên, cũng dâng một nén hương trầm cho những con người đã buông bức màn đau thương lên một đất nước nhiều khổ đau. 50 năm, cuộc chiến chỉ vừa đi qua.