Tùy bút trên dòng ngày tháng

Năm 2008 và 2010, tôi có dịp viếng thăm Trung Quốc và Đài Loan. Mặc dù là các chuyến công tác, đến các trường đại học và gặp các giảng viên, nhưng tôi vẫn dành một phần thời gian, trong dịp lưu trú ngắn ngủi, để sưu tập các tài liệu và quan sát sự khác nhau giữa các xã hội hai bên bờ eo biển Đài Loan, tuy cùng một dân tộc nhưng có các nền chính trị khác nhau. Đài Loan đã từng chịu sự cai trị của người Nhật trong một khoảng thời gian dài và có kiểu chữ viết dạng phồn thể nhưng cùng chia sẻ một nền văn hóa cổ truyền với lục địa. Cảm nghĩ của tôi sau các chuyến đi là là sự tương đồng giữa xã hội Việt Nam và Trung Quốc (kể cả các yếu tố phi thẩm mỹ, phi văn hóa,…), nếu không muốn nói xã hội Việt Nam chỉ là một phiên bản nhỏ của Trung Quốc. Trong khi đó, những hè phố Đài Bắc làm gợi nhớ đến Sài Gòn xưa, còn phảng phất trong tiềm thức của tôi. Thế nên, ý thức xã hội, đôi khi, không phải do dân tộc tính quyết định mà lại do nền chính trị tạo nên. Sẽ là không đúng lắm nếu như có chuyện gì ...

Thế là năm 2017 chỉ còn lại vài ngày, cũng giống như một kiếp con người, còn đếm được mấy mùa xuân. Những ngày cuối năm trời bỗng nổi cơn giông tố. Bản tin dự báo khí tượng cứ như trò chơi xúc xắc: “Nếu tâm bão không đổ bộ vào Bạc Liêu thì sẽ nằm ngoài vùng biển Cà Mau. Nếu bão không suy yếu thì sẽ tiếp tục hướng về phía tây để vào vịnh Thái Lan,…”. Những cơn bão thật khó đoán vì tính khí thất thường, dù các máy tính phải chạy biết bao chương trình mô phỏng. Thế nên, hơn 50 năm trước, các cơn bão đều mang tên phụ nữ đó sao! Những ngày cuối năm, tiết trời mát dịu. Đêm Sài Gòn se lạnh vì làn gió thoảng vu vơ. Ngày và đêm trôi qua đưa năm 2017 về miền dĩ vãng. Có những nguyện ước viên thành lẫn những chờ đợi còn mãi phía xa xăm, 2017 khép lại mà chưa tìm được điều kỳ diệu. Một chút luyến tiếc vì một năm trôi qua chưa trọn như cứ phải bôi bôi xóa xóa một bức tranh dang dở. Bước đi trên đường đời nhiều gian khó, rồi bỗng nhận ra rằng nỗi nhọc nhằn bám đuổi vào cả tương lai. Nh...

Hơn 2.000 năm trước, tại kinh thành Bethlehem miền Judea, một vì sao sáng giữa đêm đông buốt giá, một hang đá bên máng lừa và một con người vĩ đại đã ra đời. Kể từ đó, trong những đêm dài tăm tối, một ánh lửa được thắp lên mang hơi ấm của Tin Mừng đến với muôn người, gieo hy vọng vào Đức Tin trước sự bạo tàn của đoàn quân viễn chinh La Mã. Ngày nay, Giáng Sinh (sau tiết đông chí 1 ngày) là một lễ hội lớn nhất vào dịp cuối năm. Người ta có thể nhìn lại mình và ước nguyện điều kỳ diệu cho năm mới. Tuy nhiên, vào buổi ban đầu, mọi chuyện không phải như vậy. Mãi đến thời giáo hoàng IULIUS I, năm 360, Giáo hội chọn 25/12, sau tiết đông chí một ngày, để làm lễ Giáng Sinh. Ý nghĩa của ngày 25/12 là “ánh sáng bừng lên xóa tan đêm dài tăm tối đã qua”. Đông chí (23 hoặc 24/12) có đêm dài nhất trong năm, độ cao Mặt Trời thấp nhất và tiết trời lạnh nhất ở nửa bán cầu bắc. Hơn nữa, người ta không đón năm mới vào 01/January mà là ngày 01/March, tháng bắt đầu mùa xuân, cây cỏ nở hoa và côn...

Những gì xảy ra tại Cai Lậy mấy ngày nay khiến tôi nhớ đến một “trạm thu phí” trên đoạn xa lộ San Diego – Los Angeles (California, Mỹ) mà Billy Bob chở tôi ngang qua từ hơn một tháng trước. Đang mải nhìn ngắm cảnh núi đồi vùng sa mạc, Billy Bob chợt nói với tôi: “Bây giờ, mình rẽ sang đường này. Có thu phí nhưng ngắn hơn được 10km, rộng hơn và ít xe hơn”. Chạy vào đoạn đường đó được chừng 1km thì có một bảng thông báo hiện ra: “Bạn đang đi vào đường thu phí. Nếu không muốn mất tiền, bạn hãy rẽ phải để vào trục đường chính”. Chưa kịp nhận định được sự lịch thiệp của những nhà thầu Mỹ thì lại có bảng thông báo tiếp, sau chừng 1km: “ Thông báo lần 2:…” và vẫn còn cơ hội để không bị mất tiền. Nhưng chưa hết, 1km tiếp theo, vẫn còn có thể suy nghĩ lại với một thông báo tương tự: “Thông báo cuối cùng:…”. Vẫn tiếp tục trên đường thu phí và 7 USD tự động trừ vào trong tài khoản của Billy Bob mà không phải dừng xe mua vé. Chỉ những thông báo nhỏ thôi đủ tạo nên nền văn hóa lớn cho nước Mỹ. ...