Tùy bút trên dòng ngày tháng

Ngay từ khi chưa hiểu luật lệ bóng đá như thế nào, người ta vẫn có thể bị mê hoặc bởi những đường banh tuyệt đẹp. Ký ức đầu tiên của tôi về vòng chung kết bóng đá thế giới là từ năm 1974 khi được tổ chức tại Tây Đức. Lúc ấy, tôi hoàn toàn không biết tại sao lại ném biên hay đá phạt góc nhưng cứ mải nhìn màn hình trắng đen của chiếc TV nhỏ xíu. Khi ấy chưa có truyền hình trực tiếp mà phải xem chậm chừng một tuần. Đến những năm 1990 các trận bóng đá mới có thể trực tiếp với chiếc TV màu. Với chiến thuật bóng đá tổng lực 1-10, tất cả tấn công, tất cả phòng thủ, đội tuyển Hà Lan cùng Johan Cruyff, anh chàng đẹp trai có dáng mảnh khảnh, tạo nên cơn lốc màu da cam thật sự cuốn bay mọi đối thủ trên đường đi. Đến trận chung kết, Gerd Müller, dũng mãnh như chúa sơn lâm, chặn đứng cơn lốc màu da cam, đưa đội chủ nhà Tây Đức lên ngôi vô địch năm 1974. Đến Argentina 1978. Giai đoạn này, kinh tế Việt Nam gần như kiệt quệ. Khi đói, tìm bo bo hay khoai sắn bỏ bụng nhưng vẫn theo dõi World Cup...

Các vương triều trong lịch sử Việt Nam đều có những khởi đầu giống nhau nhưng cái cách kết thúc của chúng lại rất khác nhau, phụ thuộc vào sự thăng trầm của lịch sử. Để bảo vệ sự tồn vong của mình, một bức tường, dù vô hình nhưng kiên cố, đã được tạo ra. Bên trong bức tường ấy, các trung thần và công bộc luôn có cảm giác bình yên và được thăng tiến, mặc cho bên ngoài, đất nước thanh bình hay lầm than. Đất nước khi hưng thịnh thì hàng vạn người theo, ngược lại, khi rơi vào cảnh suy vong thì bức tường ấy trở thành điểm tựa vững chắc để duy trì quyền lực và sự ổn định. Người ngoại tộc đã xuyên thủng bức tường, làm sụp đổ vương triều nhà Lý (1010 – 1225). Đó là một bài học vô cùng quý giá cho triều đại nhà Trần (1225 – 1400). Thế nên, để bảo vệ hoàng gia, người ngoại tộc không được phép bước vào hoàng thành nhà Trần. Và “bức tường loạn luân”, như một sự lựa chọn tất yếu, diễn ra xuyên suốt cả triều đại này. Gần cuối thời nhà Lý, loạn lạc khắp nơi, vua Lý Huệ Tông đã phải nhờ đến các danh t...

Thế là, luật đặc khu đã được đề nghị “tạm hoãn” vào lúc 3 giờ sáng ngày 09/6 trước một “làn sóng dư luận khủng khiếp”. Người Việt đã không thờ ơ trước vận mệnh của đất nước nhưng cuộc chơi vẫn còn nằm trong tay những người “ưu tú”. Đất nước vẫn loay hoay với “phí” hay “giá”, “ngập nước” hay “tụ nước”,… và chỉ hai từ “tạm hoãn” thôi mà mọi trí tuệ đã phải nghiền ngẫm đến mất ngủ thì còn bao nhiêu thời gian dành cho sáng tạo để phát triển? Thế nhưng “làn sóng dư luận khủng khiếp” đó, một kênh thông tin và phản biện vô cùng quý giá cho chính phủ, đang đứng trước nguy cơ không còn tồn tại nữa khi dự luật “An ninh mạng” được thông qua vào ngày 12/6 mà không được sửa đổi. Những hình ảnh về những món ăn ngon, kỷ niệm một chuyến du lịch,… có thể không còn được chia sẻ trên mạng xã hội nữa vì Facebook sẽ không còn được phép hoạt động tại Việt Nam. Công cụ tìm kiếm tuyệt hảo đã từng giúp hàng triệu người nghiên cứu và học tập cũng sẽ mất đi nếu như Google không đạt được yêu cầu về an ninh mạng. ...

Một bài học của lịch sử không thể được quên: sự cách biệt về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa,… trong một thời gian dài có thể khiến cho một dân tộc không thể hội nhập lại được. Đó là bài học từ Hongkong, Macau và một số nước khác. Năm 1898, một hiệp định được ký với triều đình Mãn Thanh, Hongkong thuộc về người Anh trong vòng 99 năm. Và đến ngày 01/7/1997, Hongkong trở về lại Trung Quốc. Tuy nhiên, sau 99 năm khác biệt về tổ chức chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa,… sự trở về Trung Quốc của Hongkong xem ra rất khó khăn. Người Hongkong đã quá quen sự tự do biểu đạt tư tưởng, hệ thống chính trị tam quyền phân lập từ người Anh. Nếu áp đặt hệ thống toàn trị ngay lập tức lên vùng này thì toàn bộ dân Hongkong sẽ trở thành các “thế lực thù địch”. Do đó, chính quyền Trung Quốc áp dụng chính sách “một nhà nước – hai chế độ” kéo dài đến ít nhất 50 năm sau, tận năm 2047. Theo đó, trong thời gian này, Hongkong vẫn giữ lại cơ cấu hành chính và hệ thống chính trị cũ và 50 năm cũng là thời gian ...