XÁC NHỮNG GIẤC MƠ XƯA BỎ LẠI

Tôi không thích đọc thơ. Nhiều bài thơ dường như thuộc về thế giới ảo mộng, không thật. Đôi khi, người đọc có cảm giác bối rối vì đang lạc vào giữa khu rừng chữ nghĩa, không tìm được lối thoát. Bài thơ có khi lại giống như trò chơi của câu chữ, sao cho các từ thật bay bướm rồi ép vào vần điệu, tuy nhiên lại khó có thể tìm được ý tưởng cho câu thơ. Thật tình mà nói, những vần thơ tuyệt vời nhất mà người ta có thể thuộc lòng là những câu thơ không bóng bẩy, rất thật, mà lại mang một ý tưởng thâm thúy nào đó. Văn chương cũng tương tự. Ý tưởng và nội dung tạo nên sự khác biệt của một cuốn tiểu thuyết chứ không phải ở cách sử dụng câu từ.

Nhờ vào blog của nhà văn Đào Hiếu, tôi biết đến Kiều Mai Ly, nhà thơ nữ, người Champa, sinh năm 1985 tại Ninh Thuận. Dường như thơ của cô không dùng đến chữ nghĩa mà chỉ mượn chữ nghĩa như một phương tiện để tái tạo hình ảnh, tạo nên tiếng vọng nối tiếp từ miền quá khứ xa xôi. Rũ bỏ được cái xác của chữ nghĩa, cái hồn thơ trong veo như suối nguồn thoát hiện ra. Lời thơ đơn sơ như hơi thở, nhẹ nhàng như chiếc lá, đượm nỗi buồn miên man:

Dáng người đi như nhớ
Anh là một vệt sáng buồn
Bước vào đời em làm giông gió
Gác trọ Sài Gòn, ai hát khúc Thei Mai
Hồn người như mộng vỡ.

Hay

Đời em là viên sỏi buồn
Lăn theo bước chân anh lăn mãi
Lăn qua những ngày dài, những tháng dài, năm dài
Ba mươi tuổi, hồn trong như lá
Tình đậm như cây
Theo anh làm ảo mộng

Thơ nối tiếp mơ màng trở về với vương quốc Champa kiều diễm lạ thường:

Em, vũ nữ Apsara
Từ sông Hằng lạc miền cát trắng
Từ đỉnh suối linh giạt trôi về đồi nắng
Quê Chăm
Thoát bóng nữ thần
Cởi xiêm áo cung đình chật
Em chân trần làm tình nhân mặt đất
Múa vũ điệu con người

Vần thơ bỗng trở nên bi thương, trơ trọi cho phận người Champa vong quốc như tiếng vọng ai oán từ miền quá khứ xa xưa len lõi vào thân phận con người:

Những bầy cừu đi vào bãi nắng
Phan Rang những bầy cừu khờ khạo
Cố đi về phía bên kia bãi nắng
…
Những bầy cừu khờ khạo
Tội nghiệp! Băng qua cánh đồng không
Mảnh rừng trắng, băng qua con sông
Cạn nước. Những bầy cừu khờ khạo
Tội nghiệp!

Hay

Họ đi mãi về vời vợi chân trời
Lần nữa ước mơ hoài vọng
Dựng miền hoang tưởng mới
Phía sau! Xác những giấc mơ xưa bỏ lại.

Ôi! Những dòng thơ xót xa. Nước mắt lã chã cho số phận một dân tộc. Ngàn năm thù hận để rồi hóa thân thành các dân tộc “anh em”?

Trong cơn ngủ mê, tôi bỗng mơ tưởng mình là một thanh niên Chăm. Ôi, Việt! Ngày xưa kém cỏi, chỉ là một phần của Hán thì Hán phải công nhận Champa là vương triều hùng cứ phía nam. Rồi bỗng năm 939 xuất hiện chữ “Việt” phía bắc đất nước. Nó dần mạnh lên từ bao giờ và bất cứ triều đại nào, ông vua nào của nó cũng luôn có dã tâm xâm chiếm đất nước mình. Năm 1069, Lý Thường Kiệt xâm lăng toàn bộ đất nước, giết 50.000 dân vô tội, bắt phụ nữ sang nước nó làm thú tiêu khiển và bắt cả vua Chế Củ nữa. Rồi nó chiếm mất Bố Chính, Ma Linh và Địa Lý. Năm 1306, với chiêu bài đê hèn, nó đưa con mụ lăng loàn Huyền Trân sang làm nô tì cho vua Chế Mân và mình mất thêm Ô và Lý nữa. Chỉ trong mấy năm họ Hồ của nó, mình lại mất thêm Chiêm Động, Cổ Lũy. Lúc này, kinh đô đã phải dời về Đồ Bàn. Chả trách sao nó mạnh, chẳng qua vì dân mình ít mà lại còn chia rẽ. Ôi! Bà Chăm và Bà Ni sao không đoàn kết lại? Đến 1471, Lê Thánh Tôn phá nát Đồ Bàn, diệt vua Trà Toàn, nó diệt chủng dân mình, lại bắt con gái về nước nó tiêu khiển. Thôi, hết, vận nước đã tàn! Từ lúc này, tụi Việt ngang ngược vào ra nước mình như chỗ không người. Tụi “cõng rắn cắn gà nhà” hãm hại các vì vua yêu nước làm Champa không còn đáng làm chư hầu cho tụi Việt nữa. Năm 1832, Minh Mạng xóa tên đất nước mình trên bản đồ. Ôi! Vương quốc Champa vĩ đại, nay còn đâu!

Tôi giật mình tỉnh dậy và cảm thấy hạnh phúc vì mình còn là người Việt. Ngay lúc đó, tôi lại băn khoăn rồi lo sợ khi nghĩ về sự thăng trầm hay bài học của lịch sử cũng như các luật nhân quả của nhà Phật, không biết chúng có kịp xảy ra hay không. Có thể là một ngày rất gần… Ngày ấy, Việt Nam không còn tên trên bản đồ. Tiếng Việt chỉ được lén nói trong gia đình thôi, tất cả đều Hán hóa bằng văn tự gạch gạch vuông vuông. Rồi trăm năm sau, sách chữ Việt chỉ còn lưu trữ trong các thư viện, các “làng Việt” nằm co cụm nhỏ nhoi.

Rồi lại bỗng xuất hiện một nhà thơ gốc Việt làm thơ bằng chữ Hán kiểu giống như Kiều Mai Ly…
---------------------------------------------------------------------------------

Thơ Kiều Mai Ly:
http://congluan.vn/kieu-maily-voi-chum-tho-vu-dieu-con-nguoi
http://netvietnet.org/bien-mang-mau-tinh-nguoi-kieu-mai-ly.html