Tùy bút trên dòng ngày tháng

Hơn 2000 năm trước, đoàn quân viễn chinh La Mã tiến vào miền Judea. Giữa cảnh hoang tàn đổ nát của kinh thành Bethlehem, một trong những con người vĩ đại nhất mọi thời đại đã ra đời. Giáng Sinh, sau tiết đông chí (23/12) một ngày, được xem như ngày Chúa ra đời, giống như một đốm lửa bập bùng giữa đêm dài buốt giá, gieo hy vọng vào những ước nguyện đến cho muôn người khi bước sang năm mới. Tuy nhiên ngày ra đời thật sự của Chúa vẫn còn là một ẩn số. Năm 360, Giáo Hội chọn rạng sáng 25/12 làm ngày ra đời của Chúa. Ngày đông chí (23/12) có đêm dài nhất trong năm và độ cao Mặt Trời thấp nhất nên tiết trời lạnh nhất ở bán cầu bắc. Từ sau ngày đông chí, Mặt Trời nhô cao hơn trên bầu trời, ngày dần dài hơn và bắt đầu đem lại nắng ấm. Ý nghĩa của ngày 25/12 là “ánh sáng Mặt Trời bừng lên xóa tan đêm dài tăm tối”. Vào lúc Chúa ra đời, mặc dù 01/January được xem bắt đầu năm mới nhưng mọi người thời đó lại làm lễ đón tết vào ngày 01/March. Tháng March là tháng của mùa xuân, hoa nở tươi thắm v...

Chỉ còn vài ngày nữa, học kỳ cuối năm 2018 sẽ kết thúc. Sinh viên bước vào một mùa thi mới và tôi sẽ có những ngày nghỉ dài trước khi đón tết. Hy vọng về một kết quả khả quan được dành cho các sinh viên trước mỗi mùa thi. Niềm hy vọng này, như một thông lệ, khi phải nói đến lời cuối nhưng những lời chúc tốt đẹp trước khi chia tay luôn mang đến một hương vị ngọt ngào. Nếu có một ngày khởi đầu thì ắt hẳn sẽ có buổi chia tay. Từng lớp lớp thế hệ sinh viên ngày đầu bỡ ngỡ bước vào ngôi trường. Sau vài năm được “nhào nặn”, họ trở thành các anh Hai, chị Hai đầy kiêu hãnh, pha thêm chút ít vẻ kiêu ngạo khi đứng trước đàn em vừa kịp lớn. Hoạt cảnh như vậy cứ lặp đi lặp lại từ thế hệ này sang đến thế hệ khác, giống như nắng và mưa đuổi theo nhau trên một cung đường ngày tháng, luôn được tái sinh, luôn đổi mới. Chỉ có tuổi đời người là trôi qua vun vút, không thể chờ đợi được ai. Vài chục năm trong nghề lướt qua nhanh như hơi gió. Trên đường dài đi tới, còn có mấy người đứng đợi nữa không? V...

Một khi phải nói lời chia xa với những đêm mưa thì cũng là lúc những ngày cuối năm đang kéo về. Sài Gòn không vồn vã khi mùa đông tới, không rét mướt, không tiếng thở than. Vẫn là những tia nắng ấm chiếu xuống phố phường, rọi sáng những giọt lệ, còn đọng lại trên khuôn mặt con người. Sài Gòn êm ả và bình thản tiễn biệt dòng thời gian. Sài Gòn vẫn đơn sơ, mộc mạc suốt bốn mùa trong năm. Chỉ có làn gió nhẹ khô hanh và màn đêm buông xuống sớm hơn là báo hiệu tiết trời đổi thay. Ánh nắng chói chang buổi ban trưa đã nhạt màu, đêm tối dần len lõi vào ngày tháng. “Chiều chưa đi, màn đêm rơi xuống” là một ca từ của bài hát Đêm Đông mà suốt 80 năm qua vẫn mãi làm thổn thức những trái tim cô quạnh. Mười tám năm trước, vào mùa này, một mình giữa Liège buốt giá, nhìn thành phố đã lên đèn khi chiều chưa kịp đến mà cứ muốn với tay lên thật cao, cố kéo về một chút ánh sáng để sưởi ấm đêm đông. Chiều chưa đi, màn đêm rơi xuống Đâu đấy buông lững lờ tiếng chuông Đôi cánh chim bâng khuâng rã rời ...

Mạng Internet ngày nay cung cấp vô cùng nhanh chóng cho người tìm kiếm một lượng thông tin tuyệt vời. Thêm vào đó, ebooks đang dần làm thay đổi cách đọc sách. Tuy vậy, sách vẫn không thể thay thế được trong cách định hình nhận thức và hình thành nhân cách ở con người. Có thể chia làm mấy kiểu sách, tùy vào sở thích của mỗi người, như: sách giải trí, sách chuyên môn, phổ biến kiến thức, khoa học, nghệ thuật, lý luận,… mà mạng internet và ebook đang dần cạnh tranh. Tuy nhiên, loại “sách gối đầu giường” tạo nên niềm đam mê đặc biệt cho người đọc, làm cuốn hút người xem, thì dường như ebook chưa thể thay thế được. Mặc dù, nội dung hoặc giá trị cuốn sách mới có ý nghĩa quyết định nhưng các thống kê về số lượng sách đọc cũng, một phần nào đó, cho thấy một ý nghĩa tương đương. Một điều đáng buồn là trong bất cứ thống kê nào về sách thì người Việt Nam luôn thuộc hàng top chót hoặc không có trong các bảng xếp hạng. Ai đó có thể bảo rằng người Việt, hiện giờ, thích sử dụng ebook hơn. Thế nhưng, ...

Người ta nói là bất kỳ mọi biểu hiện của con người thông qua các mối giao tiếp xã hội hay ngôn ngữ của cơ thể đều có thể phản ảnh thái độ, nhân cách,… của người đó. Chúng cũng có thể cho thấy nghị lực, sự thành bại từ trong quá khứ hoặc, thậm chí, có thể suy diễn tiếp nối đến tương lai. Vấn đề là người đối diện phải có trực giác cao độ để giải mã các thông điệp này. Tuy vậy, các thông điệp đó cũng rất khác nhau. Có những điều dường như là định mệnh có tính thiên định, ít thay đổi, như lòng bàn tay, chỉ tay,… mặc dù chúng cũng biến đổi chút ít theo thời gian phụ thuộc vào phúc đức mà người đó tích lũy từ quá khứ. Có những thứ biểu hiện nghị lực của bản thân, sự thăng trầm của cuộc sống như chữ viết, chữ ký, tư thế,… Cũng có những thứ thể hiện cảm xúc hay cá tính con người như nụ cười, giọng nói, tiếng đàn (nếu biết đàn),… Một số yếu tố còn có thể phụ thuộc vào văn hóa như dáng đi, cách ngồi, sự ăn nói và một số lại còn phụ thuộc vào đặc tính chủng tộc hay dân tộc như độ cao mũi hay hì...

Khoảng giữa những năm 1990, một anh phóng viên đến Bình Nhưỡng (thủ đô Bắc Triều Tiên) ghi chép những việc diễn ra từ một sự kiện nào đó. Quay về, viết trong các bài báo, anh đã không tiếc lời khen ngợi các màn đồng diễn “muôn người như một” chính xác đến từng milimét của các em bé Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, cuối bài viết, anh cũng tỏ ra chút ít băn khoăn, đại ý thế này: “Những cái chớp mắt đồng nhịp, những nụ cười được dàn dựng theo hiệu lệnh, không để lại cảm xúc con người. Có vẻ họ trông giống robot hơn”. “Đa dạng là gia vị của cuộc sống” hay ông bà cũng từng nói “chín người mười ý”. Thế nên, khi các em học sinh đồng thanh trả lời câu hỏi của cô giáo hay các cánh tay giơ lên đồng điệu trong các tiết học được dự giờ, chỉ là vì thành tích dạy giỏi của cô giáo cần được chứng thực. Mọi thứ được dàn dựng như đóng kịch mà mọi người trong cuộc đều là kịch sĩ. Sự đồng điệu từ những cánh tay giơ lên được lan rộng ra khắp mọi nơi. Tất cả cùng một nhịp giơ tay, 100%, ngay cả đối với những vấ...

Sau rất nhiều tai nạn thảm khốc, do không tìm được phương hướng, từ khắp mọi nơi trên thế giới, vào giữa những năm 1980, Bộ Quốc Phòng Mỹ cho phép áp dụng Hệ thống Định vị Toàn cầu (GPS - Global Positioning System), gồm 30 vệ tinh làm nhiệm vụ liên lạc, vào các mục đích dân sự miễn là người ta có bộ phận giao tiếp từ mặt đất. Ngày nay, thiết bị giao tiếp như vậy đã được tích hợp vào trong các điện thoại di động và GPS trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Mặc dù, chi phí vận hành, bảo dưỡng GPS là rất lớn nhưng với sự tài trợ toàn bộ về tài chính của chính phủ Hoa Kỳ, chúng được sử dụng hoàn toàn miễn phí cho tất cả mọi người tại tất cả các quốc gia trên thế giới. Ngày xưa, định vị, bao gồm xác định chính xác vĩ độ, kinh độ và độ cao, là một công việc vô cùng khó khăn. Thế nên, vào năm 1492, ngày 12/10, Christopher Columbus (1451 – 1506) khi đã chạm đến châu Mỹ vẫn chưa thể biết được là mình đang ở đâu vì không thể định vị được tọa độ của mình. Tuy vậy, có thể ...

Những bản tin hay bài viết đọc được trên báo, giống như thành quả từ một tiệm sửa sắc đẹp, người ta đã phủ một lớp hồng bóng loáng lên màn đen khó tả, khiến tôi cảm thấy chơi vơi giữa dòng những con chữ. Vàng thau lẫn lộn, thật giả khó lường. Thôi thì, hãy nhìn ngắm thiên nhiên để cảm nhận được hơi thở của chính mình hơn là bị quấy rối bởi những điều không thật. Mùa thu đang dần lướt qua đi, bỏ lại phía sau những tháng ngày. Trời thu Sài Gòn ảm đạm cùng những cơn mưa tầm tả suốt ngày đêm. Mưa đã trở nên dai dẳng như cố đuổi theo thân phận con người. Cái vẻ cuồng nhiệt, táo bạo, từ những đợt mưa đầu mùa, của một gã thanh niên mới lớn đã không còn nữa. Giọt mưa thu trở nên nhẹ nhàng hơn, dịu êm, thấm sâu vào lòng người như bóng dáng yêu kiều của người con gái đang bước vào độ duyên thì. Lắng nghe “Giọt mưa thu” hay “Con thuyền không bến” để cảm nhận được nỗi buồn man mác trong tiết trời thu. Giai điệu bài hát sâu lắng, thổn thức từ nội tâm, như một ước mong cháy bỏng không thành. Các ca...

Chiều nay, ngồi một mình ở một quán cà phê nhạc để hưởng một chút thư thả, lắng nghe những giai điệu êm đềm để cố tách mình ra khỏi cái thế giới buồn tẻ, lắm bon chen. Thế nhưng, nỗi lo cơm áo không từ bỏ một ai. Ly cà phê tăng giá vài ngàn đồng. Cơm trưa tăng giá, xăng tăng giá. Người ta bỗng nghèo đi một chút. Dường như, gần suốt cuộc đời chưa hề thấy cái gì giảm giá, chỉ trừ khi được khuyến mãi hay vào mùa thanh lý hàng tồn kho. Cảnh nghèo đi và nợ nần thường xuyên lâu dần thành quen. Cách đây hai năm, mỗi em bé Việt ra đời bỗng nhiên mang món nợ 20 triệu đồng. Thế mà đến nay, con số ấy đã thành 35 triệu. Số nợ tăng lên quá nhanh còn hơn cả bà già cho vay nặng lãi. Thật là bất công khi một ai đó đã mượn tiền tiêu xài hay cố làm ăn một cách đầy ẩn ý mà cả xã hội phải lo trả nợ. Mặc dầu vậy, cũng có người thoát khỏi cái vòng kim cô do nợ và nghèo đi. Có một báo cáo của tổ chức “Wealth” là Việt Nam nằm trong top 3 các quốc gia mà số người “siêu giàu” tăng lên nhanh nhất thế giới tr...

Tiết trời đang chuyển dần vào thu. Mùa thu Sài Gòn không có lá vàng rơi mà cũng không có sắc màu đọng lại nơi tàng lá. Thu Sài Gòn chỉ còn là những đêm mưa tầm tả cùng những ngày nắng chói chang. Thu Sài Gòn cũng bình dị như mọi nơi trên đất nước này. Năm học mới đã bắt đầu được vài ngày. Một thế hệ sinh viên đã bước ngang qua cuộc đời tôi. Một thế hệ khác, trẻ trung hơn, bỗng đến với tôi giữa đường đời. Cười vui như đã thân quen. Rồi mọi thứ cũng vội lướt qua mau. Chỉ còn mình tôi, ngồi nhớ lại mấy vần thơ Nguyên Sa từ dạo nào mà cứ tưởng mình là một phần trong đó: Gặp một bữa anh đã mừng một bữa Gặp hai hôm thành nhị hỷ tâm hồn Thư học trò anh chất lại thành non Và đôi mắt ngất ngây thành chất rượu… Gần cả cuộc đời, đôi chân cứ mãi quanh quẩn nơi các trường học khiến suy nghĩ của mình trở thành khép kín hay, đúng hơn là, cách nhận định về mọi thứ chung quanh dường như mang “tính giai cấp” từ lúc nào chẳng hay. Đi đâu cũng tưởng mình đang ở đỉnh cao vời vợi. Trông thấy điều h...

Trong những tháng này, lúc chưa tối hẳn, bầu trời vẫn còn màu xanh thẫm, Kim Tinh (Venus), còn được gọi là sao Hôm, rực sáng tuyệt đẹp trên nền trời phía tây. Đến chừng 20 giờ, Thổ Tinh (Saturn) lướt ngang qua gần đỉnh đầu, trong khi đó Mộc Tinh (Jupiter) hơi chếch qua hướng tây, và Hỏa Tinh (Mars) lệch một chút sang phía đông. Chúng chiếm lĩnh bầu trời, tỏa ánh sáng tuyệt đẹp, mặc dù Thổ tinh hơi mờ một chút. Ngay lúc này, 22 giờ 30, Hỏa Tinh (Mars) tỏa sắc vàng – đỏ thật sáng giữa đêm tối, một mình, trơ trọi, gần đỉnh cao nhất trên bầu trời. Bình thường, Hỏa Tinh không sáng lắm, nhưng trong khoảng thời gian này, Hỏa Tinh gần Trái Đất nhất nên trông nó thật rực rỡ. Thiên Vương Tinh (Uranus) và Hải Vương Tinh (Neptune) tương đối nhỏ và quá xa nên không thể nhìn thấy được bằng mắt thường , trong khi Thủy Tinh (Mercury), hành tinh gần Mặt Trời nhất, lại rất khó quan sát vì nó luôn kề bên Mặt Trời. Có ba dấu hiệu để phân biệt hành tinh và một ngôi sao. Thứ nhất, độ sáng các hành tin...

Đêm nay, mưa lại về. Giữa màn đêm mưa bụi, những hạt nước nhỏ bé từ trời cao lặng lẽ rơi xuống, êm đềm, mong manh như sợi tơ trời, nhẹ nhàng bay như bụi phấn phủ trắng một vầng tóc rối. Mưa dịu êm, tí tách hạt nhỏ. Những hạt mưa đêm nay trông giống như giọt lệ năm xưa còn đọng lại nơi khóe mắt, tuôn dài trên đôi má từ lúc nào chẳng hay. Giữa cái trống vắng của đêm, cơn mưa đưa ngày tháng trở về một thuở xa xăm, nơi có ngày nắng vàng, có những đêm mưa buồn, đã lặng lẽ cuốn theo nhau trên dòng thời gian trôi mau. Đêm nay, đêm nhớ về. Một ánh mắt xa xăm, một mím môi cười, một dòng chữ viết vội bỗng hiện về một thoáng quanh đây dường như chỉ vừa mới chớm. Cả một thời mộng mị bồng bềnh trôi êm ả trong đêm, nhẹ nhàng như chiếc thuyền nan đong đưa trên dòng thời gian vô định. Nhớ về những năm tháng trung học, ngồi bên chiếc đàn guitar tập tành soạn ca khúc, rồi bôi bôi xóa xóa trên dòng kẻ nhạc, luyến luyến láy láy những âm thanh. Những nốt nhạc bay bổng từ năm xưa ấy không tạo được một ngh...

Ngày 2/5/1945, lá cờ búa liềm của Liên Bang Xô Viết được cắm trên nóc tòa nhà Quốc hội Đức, thành phố Berlin, kết thúc một trong các chiến dịch đẫm máu nhất, chết chóc nhất, ác liệt trong thế chiến thứ hai. “Chiến dịch Berlin” được chỉ huy bởi danh tướng Zhukov nhằm chiếm thành phố Berlin từ tay phát xít Đức, mà hồng quân Xô Viết chỉ thực hiện trong vòng 15 ngày, đã để lại hơn 250.000 xác chết binh lính từ cả hai phía. Mặc dù, không khí Berlin vẫn còn ảm đạm kéo dài vài tháng kế tiếp bởi sự căm hận và trả thù, đến ngày 9/5/1945, phát xít Đức đã đầu hàng vô điều kiện. Châu Âu chỉ còn phải vẽ lại bản đồ sau chiến tranh. Tuy thế, mặt trận phía đông, tại Thái Bình Dương, vẫn còn diễn ra các trận hải chiến kinh hoàng nhất giữa quân đội Mỹ và Nhật cùng các diễn biến rất khác. Quân đội Nhật đã làm mưa làm gió khắp vùng Đông Á và Thái Bình Dương. Điển hình nhất là “thảm sát Nam Kinh” trong những năm 1937 – 1938 với khoảng 300.000 thường dân bị giết và cuộc tấn công chớp nhoáng vào Trân Châ...

Vào đầu những năm 1950, Phạm Duy sáng tác bài hát “Tình Ca”, mà ca từ êm ả như một dòng thơ ngọt ngào trôi nhẹ nhàng theo làn điệu dân ca Bắc bộ: “Tôi yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời,…”. Cũng trong thời gian ấy, một thi sĩ nổi tiếng bậc nhất Việt Nam thời ấy, và cả về sau này, cũng làm được mấy vần thơ: “Yêu biết mấy, nghe con tập nói – Tiếng đầu lòng con gọi Stalin!”. Ca từ của bài hát và bài thơ đều có cùng chung một hình tượng là đứa bé con, tuổi còn thơ ngây, bập bẹ học nói nhưng hướng vào đời bằng những ngã rẽ khác nhau. Và, do đó, số phận của các tác phẩm nghệ thuật đó cũng rất khác nhau. Có thể người ta biết nhiều đến Tình Ca của Hoàng Việt hơn là Tình Ca của Phạm Duy. Bản Tình Ca của Hoàng Việt, được viết vào cuối những năm 1950. Giai điệu Tình Ca của Hoàng Việt vừa phong trần vừa lãng mạn mà rất hào hùng oai phong nhưng lại dựa trên cảm hứng từ Tình Ca của Phạm Duy nên đã có một thời gian dài Tình Ca của Hoàng Việt bị cấm hát, mãi cho đến năm 1967, tại miền Bắc. Dĩ nh...

Mùa hè năm 2000, đang trong thời gian học tập tại Bỉ, tôi đã có dịp chứng kiến cổ động viên Pháp ăn mừng chức vô địch EURO 2000 ở thành phố Liège mà khi đó Bỉ và Hà Lan là các quốc gia đồng chủ nhà. Ở quảng trường Saint Lambert, trung tâm thành phố Liège, chỉ vài nhóm nhỏ người Pháp tưng bừng cụng ly bia. Họ mời mọi người qua đường vài ngụm bia để cùng chung vui và tôi có được cái hân hạnh đó. Người Italia thua trận chung kết một cách tức tưởi bởi luật “Cái chết bất ngờ” (Sudden Death) ngay khi trận đấu còn đang dang dở giữa hiệp phụ thứ hai. Sinh viên Italia, buồn thảm, kéo nhau vào nhà bếp ký túc xá để nhảy “bal” giải sầu và tôi cũng được mời vào “bal” để cùng họ chia buồn! Vào những năm ấy, có luật “Cái chết bất ngờ”. Nghĩa là, nếu như kết quả vẫn hòa nhau sau hai hiệp chính, sang đến hiệp đấu phụ, đội nào ghi bàn thắng thì trận đấu lập tức kết thúc. Bàn thắng ấy được gọi là “bàn thắng vàng” và trao cho đội thua “cái chết bất ngờ”. Đội Pháp của Zidane, của Deschamps (đội trưởng ...

Vào một buổi chiều tối cuối tháng 01/1986, tôi, một mình, lang thang trên chiếc xe đạp, tìm đến một quán café nằm trên đường Lý Thái Tổ, quận 10, để có thể lần đầu tiên nhìn ánh sáng màu từ một chiếc TV mà đài truyền hình Sài Gòn chỉ vừa phát sóng màu thử nghiệm. Những hình ảnh màu đầu tiên mà tôi nhận được từ chiếc TV là bản tin về vụ nổ tàu con thoi có tên Challenger vào ngày 28/01/1986 chỉ sau 73 giây từ khi rời bệ phóng. Bảy phi hành gia đã thiệt mạng mà trong đó có cô giáo Christa McAuliffe, người dự định giảng dạy một buổi trực tuyến từ không gian về cho các em học sinh của mình. Từ trong chiếc TV là hình ảnh đầy tự hào của cha và mẹ cô Christa McAuliffe đang theo dõi chuyến khởi hành. Một tiếng nổ thật to vang lên, ánh sáng lóe sáng khắp màn hình. Sau vài giây chưa kịp hiểu chuyện gì, cha và mẹ cô Christa McAuliffe bỗng ôm mặt và khụy xuống… Ngày 01/2/2003, một tai nạn khác lại xảy ra. Lần này là tàu con thoi tên Columbia. Ngược lại, bảy phi hành gia chỉ còn cách Quả Đất 1...

Ngay từ khi chưa hiểu luật lệ bóng đá như thế nào, người ta vẫn có thể bị mê hoặc bởi những đường banh tuyệt đẹp. Ký ức đầu tiên của tôi về vòng chung kết bóng đá thế giới là từ năm 1974 khi được tổ chức tại Tây Đức. Lúc ấy, tôi hoàn toàn không biết tại sao lại ném biên hay đá phạt góc nhưng cứ mải nhìn màn hình trắng đen của chiếc TV nhỏ xíu. Khi ấy chưa có truyền hình trực tiếp mà phải xem chậm chừng một tuần. Đến những năm 1990 các trận bóng đá mới có thể trực tiếp với chiếc TV màu. Với chiến thuật bóng đá tổng lực 1-10, tất cả tấn công, tất cả phòng thủ, đội tuyển Hà Lan cùng Johan Cruyff, anh chàng đẹp trai có dáng mảnh khảnh, tạo nên cơn lốc màu da cam thật sự cuốn bay mọi đối thủ trên đường đi. Đến trận chung kết, Gerd Müller, dũng mãnh như chúa sơn lâm, chặn đứng cơn lốc màu da cam, đưa đội chủ nhà Tây Đức lên ngôi vô địch năm 1974. Đến Argentina 1978. Giai đoạn này, kinh tế Việt Nam gần như kiệt quệ. Khi đói, tìm bo bo hay khoai sắn bỏ bụng nhưng vẫn theo dõi World Cup...